Fouche kimdir?

Sedat Peker'in videolarından dördüncüsünde Fouche (Fransızca fuş, İngilizce Fuşe okunur) dediğini çoğu kimse anlamadı. Nedir veya kimdir bu Fouche?

Özetle; 1759-1820 yılları arasında yaşamış olan Joseph Fouche, Fransız Devriminde sırayla önce monarşist; jirondist; jakoben; thermidorcu; direktuvarcı ve Napolyoncu olmuş dönek siyasetçidir.

Stefan Zweig, (1881-1942) 1929 yılında yazmış olduğu “Fransız İhtilalinde Bir Politikacının Portresi (Fouche)” isimli romanında, tarihin en önemli politikacılarından biri olan Fouche’nin portresini vermektedir.

Zweig eserinde, Fransız tarihçilerinin hain, entrikacı, aşağılık, polis ruhlu, ahlaksız olarak nitelendirdiği Fouche’yi "ihaneti dâhilik sayan bir kişilik" olarak tanımlamaktadır.

Aydınlanma ile monarkların ve otokratların giderek güç olmaktan çıkmaları ve bireyin ön plana gelişi, insanların davranışlarında ve ilişkilerinde, değer yargılarında ve yaşam biçimlerinde önceki duruma göre farklılaşma ortaya çıkarmış ve Fransız Devrimiyle krallıkla soyluluk arasında sıkışan siyaset, kütlelere doğru genişlemiş ve Fouche, siyasetin kütlelerin eline geçmesiyle beraber ortaya çıkmıştır.

Meşrutiyet Dönemi (1789-1792)
Cumhuriyet Dönemi (1792-1795)
Direktuvar İdaresi Dönemi (1795-1799)
Konsüllük Dönemi (1799-1804) ve
İmparatorluk İdaresi Dönemi (1804-1815)

olarak beş farklı dönemde devam eden Fransız Devrimi’nin her dönemine geçişinde FOUCHE, son derece esnek siyasetiyle kilit rol oynamış ve her dönemde
yeni siyasetin, yeni iktidarın yanı başında yer almıştır.

Fouche’nin kişiliği;

Mizacında dikkat, temkinlilik, gözlemcilik, uyumluluk, uysallık, soğukkanlılık, kurnazlık, dalaverecilik, yaygaracılık, nezaket ve kayıtsızlık öne çıkan özellikleridir.

Gurursuz ve alçakgönüllüdür. İstifçi değil; yatırımcı ve girişimcidir.

Sabırlı ve baskıya dayanıklıdır.

Açık yürekli, samimi ve dürüst değil; aldatıcı, baştan çıkarıcı ve ikiyüzlüdür.

Geçmişi yoktur, hep geleceğe bakar. Fouche, kişiye, geçmişine, düşünceye hiçbir zaman bağlı değildir. Geleceğe dönüktür, zamana ayak uydurur.

Karşı yana geçmeyi meslek edinmiştir. Bağlı olduğu tek şey,çoğunluktur; güçtür. Ancak çoğunluğa, güce de yüzde yüz bağlı değildir. Sadece orada bir yer edinir. Güçten yana olduğunda da her an dönüş yapabilme kapısı açıktır. Bağlılıklarının kârlı olması gerekir. Yenilgiye uğrayanın değil; kazananın yanında olmak en önemlidir. Bağlılıkları çıkarına zarar verecekse hiçbir şeyden çekinmez.

Sadakatsizliğinden hiçbir zaman utanç duymaz. Dostlarını en kritik zamanlarında yüzüstü bırakır. İstediği anda tüm geçmişini tamamıyla unutur. Tehlike durumlarında dost, arkadaş ya da insan canı ya da alınyazısı onun tarafından tehdit altındadır.

Sözlerinin ve politikasının zararlı sonuçlarına her zaman başkası katlanır.

Onarmaz, yıkıcı ve çıkarcıdır.

Öldürülmemek için ölü hayvan numarası yapan Fouche, korkak değildir. Korkaklığın yıkıcı olduğunun bilincindedir.

Öfkeli kalabalık karşısında kendini savunmak yerine, hemen yaygara yaparak saldırıya geçer, onları korkutur, ürkütür, şaşkına çevirir ve farklı bir şey söyleme cesaretini bulamamalarını sağlar.

Kavgalar olduğunda ortamdan uzaklaşır, kavgadan sonra bir karara varıldığında ortamda yer alarak çoğunluğa katılır.

Kendisini hiçbir zaman açık etmez. Açık ve ortalıkta değildir, ancak başkalarının açıklarını bulmada ustadır. Gücü elinde tutan kişi olduğunun herkesçe bilinmesini istemez. Kulağa fısıldamak ve başkalarının arkasına gizlenmekte; gizlilikte ustadır.

Fouche, çevresi tarafından sevilip sevilmediğini umursamaz. Etkisi olmayacağını düşündüğü çevresi onu ilgilendirmez, sevilmediğini hiç umursamaz. Sadece çoğunluğun kendi hakkında olumsuz düşünmelerinden, çoğunluğun yanında olamamaktan korkar. Çünkü çoğunluk aynı zamanda güç demektir. Fouche, her zaman yanında olmak istediği gücün kendi hakkında olumlu düşünceler içinde olmasını ister.

Fouche’nin haz ve mutluluk kaynağı ise gücü elinde tutan, gücü etkileyen olmaktır. Bütün ihtirası entrikadır. İktidarı bir sorumluluk yüklenmeden elinde tutmaktan, iktidarla oynamanın verdiği heyecandan hoşlanmaktadır. Gerilim anlarından, karar saatlerinden, başkalarını büyük tehlike içinde görmekten, kefelerinin değişebileceği terazinin ibresinin parmakları arasında titremesinden, olayları önleyebilir ya da hızlandırabilir olduğu halde, kendini tutup bir şeylere karışmamaktan son derece zevk alır.

Fouche’de özel alan, kamusal alan tamamen farklıdır. Kamusal alan karşısında özel alanında tamamen farklı bir düzen, farklı davranış kodu vardır.

Çok iyi bir eş ve babadır. Eşine ve çocuklarına karşı sorumludur. Özel yaşamında son derece altürist olan Fouche, kamusal alanda, tam tersi bir davranış sergiler. Başına buyruktur, bireyseldir.18 Kamu alanı rekabetin, entrikanın alanıdır. Kamu alanında çıkarlarına göre ilişki kurar, fayda-maliyet analizi yapar, hesapçıdır.

Ailesi dışındakileri sevmez, sevecen değildir. Fouche, bir aristokrat değildir. Bu yüzden aristokrat zevkleri yoktur, kazancını, lüks için harcamak yerine, toprağa, borsaya, ticarete yatırır.

Fouche’nin kişiliği ile toplumsal ilişkileri ve mesleği arasında bir denklik vardır. Zaptiye nazırlığı ve hafiyelik onun kişiliğine biçilmiş kaftandır. Kendi özel alanına başkalarını yaklaştırmayan Fouche, başkalarının özel alanlarından kamusal alanda yararlanabileceği bilgileri toplamakta ustadır. Bir başka deyişle siyasi arenada kendi siyaseti için kullanacağı bilgileri elde etmeyi, neyi, nasıl, ne zaman, nerede kullanacağını iyi bilmektedir.

Entrika ve komplo düzenlemekte ustadır.

Fouche hiçbir zaman başrol oynamaz. Lider olmaktan, bir kahraman olarak halk tarafından sevilmekten hoşlanmaz. Görünürde lider olmasa da liderin arkasındaki tek adam olmaktan zevk alır. Liderleri yöneten kişi olmaktan, lideri kendine siper etmekten, lider aşırılaştığında ise, terk etmekten, politika oyununda kendisi bir rol almadan perde arkasından oynayanları yönetmekten, entrikadan, olayların içyüzünü sadece kendisinin bilmesinden son derece hoşlanır.

Ön planda olmayı, para ve ün kazanmayı arzulamayan Fouche’nin iktidarı “perde arkası iktidarı” dır. Fouche için gerçek iktidar görünürdeki iktidarın zeminidir. Zemini istediği gibi kaygan ya da sağlam yapmak onun için asıl iktidardır. Fouche için, gerçek iktidar, iktidarı belirleyen olmaktır. Onu yönlendiren tek ilke, iktidarı elinde tutma hırsıdır, onun açısından para, dostluk, sadakat, ideoloji gibi olguların iktidarının gerektirdiği ölçüde değer taşıdığını ifade edebiliriz.

Fouche, bir birey olduğu kamusal alanda tilki gibi, hareketlilik ve manevra yapabilme yeteneğini zekice kullanmaktadır. Hareket serbestliği ona bazen sola, bazen sağa kaymasını sağlamaktadır. Sessizce olan biteni takip etmedeki, gözlem yapmadaki yetenekleri dikkatli ve temkinli mizacıyla birleşmektedir.

Mizacındaki soğukkanlılığı düşüncelerini ve duygularını hiçbir zaman açığa vurmamasını, hiçbir zaman öfkelenmemesini, hakaretlere dahi tepkisiz kalmasını, utanmamasını, kızarmamasını sağlamaktadır. Mizacındaki kurnazlığını ve yeteneğindeki zekâsını dahice kullanabilmektedir.

Daha fazla bilgi için bkz Buket Çakır: https://dergipark.org.tr/tr/download...le-file/100877